Blog Ruud Zanders, Olivier Wegloop Co-Founders Kipster

Het pragmatisme waarmee de Nederlandse boeren bij het uitbreken van WOII een ommezwaai maakten, is een bron van inspiratie voor het heden. Door een dreigend voedseltekort in onstuimige tijden, toonden we ongekende veerkracht bij het zelfvoorzienend maken van Nederland. 

Het Verzetsmuseum hierover: “Veeteelt maakte plaats voor akkerbouw. Het dagelijks menu bevatte veel minder vlees en vet. De bevolking ervoer deze verandering als een verarming. Mensen hadden een hongergevoel en verloren soms gewicht. Maar toch kwam men feitelijk niets tekort. Uit later onderzoek is gebleken dat het dagelijks menu juist gezonder werd dan voor 1940." Na de oorlog blijft de landbouw zich ingrijpend hervormen. Zo was er het ambitieuze Mansholtplan van de gelijknamige Minister van Landbouw. Belangrijkste doelstellingen: meer welvaart en vrije tijd voor ons boeren, en betaalbaar eten voor iedereen. Een golf van mechanisatie, specialisatie en schaalvergroting, vaak met ontwrichtende gevolgen voor het platteland, maakte dit mogelijk. Het resultaat mag er zijn: honger is historie. Maar alles heeft een prijs. De kinderen van deze rekening zijn de consumptiedieren en het milieu.

Eerlijker delen

Nu is het weer oorlog in Europa. Het Oekraïense graan weet de weg niet te vinden naar de mensen die erop rekenen. Minder graan uit Oekraïne zal bij ons niet direct tot honger leiden, maar naar verwachting wel in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, zoals Veerle Vrindts en Rutger Bregman helder uiteenzetten in NRC van 8 juni 2022. Het beschikbare graan eerlijker verdelen is mogelijk, zodat geen kind met honger naar bed hoeft. Er is namelijk meer dan genoeg om alle monden te voeden. Deze goede granen voeren we nu echter aan miljoenen varkens, koeien en kippen. Zij zetten het inefficiënt om in vlees, melk en eieren.

Granen voor mensen

Een dreigend graantekort kunnen we oplossen door een voorbeeld te nemen aan de veerkracht die de Nederlanders bij het uitbreken van WOII aan de dag legden. Zij losten het voedseltekort op door de veestapel af te bouwen. Hierdoor is minder veevoer nodig, zodat ze met het schaarse graan meer hongerige monden wisten te voeden. Is het niet voor de hand liggend om de huidige graanvoorraad ook aan mensen te geven en niet te verwerken tot veevoer? Als we geen veevoer meer verbouwen, maar waar mogelijk alleen granen voor mensen op het land zetten, dan voorkomen we ook in de toekomst competitie tussen voedsel en voer, oftewel, tussen mensen (in Afrika en het Midden-Oosten) en consumptiedieren (in de EU). Koeien laten we dan weer gewoon gras grazen op velden waar niets anders groeit. Varkens en kippen gaan we dan voeren met resten, bijproducten en afval die vrijkomen bij de voedselproductie voor mensen. Zo maken we van een graantekort een -overschot.

Waardiger bestaan

De consequentie is wel dat we net als bij het uitbreken van WOII de veestapel flink moeten inkrimpen. Dat betekent minderen met vlees en zuivel. Daar staat tegenover dat we de overgebleven consumptiedieren een waardiger bestaan kunnen bieden, dat we bijdragen aan een toekomstbestendig mondiaal voedselsysteem en dat ook nog 's het dagelijks menu gezonder wordt.